دنیای جاسوس‌های واقعی برخلاف آنچه در فیلم‌های جیمزباند دیده ایم آنقدر هم پرهیاهو و زد و خورد نیست. در دنیای جاسوسان واقعی یک دستگاه فتوکپی از سلاح‌ها پیشرفته و تجهیزات عجیب مامور شماره ۰۰۷ کاراتر خواهد بود جاسوس‌ها همیشه در سایه فعالیت می‌کنند و علاقه‌ای به شناخته شدن ندارند با این حال گاهی اتفاقات به صورتی رقم می‌خورد که نام و داستان آن‌ها افشا می‌شود. با ما همراه باشید تا با معروفترین جاسوسان جهان آشنا شویم. همچنین شما می توانید برای آشنایی بیشتر با تاریخچه جاسوسی به مطلب تاریخچه جاسوسی مراجعه کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
سیدنی رایلی تک‌خال جاسوسان
سیدنی جرج رایلی معروف به تک‌خال جاسوسان به عنوان یک عامل مخفی در سازمان اطلاعات بریتانیا خدمت می‌کرد یکی از ماموریت‌های مهم او نقش آفرینی در طرح بریتانیا برای سرنگونی دولت بلشویک‌ها درسال ۱۹۱۸ بود. سیدنی رایلی برای نقش خود در این طرح به طور غیابی به اعدام محکوم شد. این حکم در سال ۱۹۲۵ میلادی پس از بازگشت او به شوروی به اجرا درآمد. گفته می‌شود سیدنی رایلی الهام‌بخش ایان فلمینگ نویسنده بریتانیایی برای خلق شخصیت جیمزباند بوده است. امروزه برخی از مورخان، از رایلی به عنوان نخستین «جاسوسی فوق العاده»، قرن بیستم یاد می‌کنند.
کلاوس فوکس، بیش فعالترین جاسوس تاریخ
فوکس فیزیکدان هسته ای آلمانی که در سال ۱۹۳۳ به انگلستان آمد و در پروژه محرمانه بمب اتم بریتانیا با نام رمز «آلیاژهای لوله»، و بعدا در پروژه منهتن آمریکایی کار کرد. وی در سال ۱۹۵۰ پس از مشخص شدن این که اطلاعات را به اتحاد جماهیر شوروی ارسال می‌کند، دستگیر و زندانی شد فوکس با انگیزه ضد نازی و دیدگاه پیچیده در مورد بهترین راه برای دستیابی به تعادل پس از جنگ این کار را کرده بود. بر اساس گزارش‌ها، او فردی فوق‌العاده ملایم و آکادمیک بود. او یک بار دیاگرام عملکرد دستگاه شستشوی چرخ را بر روی رسید لباسشویی زندان ترسیم کرد تا عملکرد آن را به سایر زندانیان نشان دهد. او همچنین به بیش فعالترین جاسوس تاریخ مشهور است.
روث ورنر جاسوس نویسنده
اورسولا کوچینسکی معروف به روث ورنر یک فعال کمونیست آلمانی بود که در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۴۰ برای اتحاد جماهیر شوروی جاسوسی کرد. مهمترین فعالیت او مربوط به کنترل دانشمند هسته ای کلاوس فوکس بود او در سال ۱۹۵۰ به آلمان شرقی رفت و مجموعه‌ای از کتاب‌های مربوط به فعالیت‌های جاسوسی خود را منتشر کرد. از جمله پرفروش ترین آن‌ها کتاب زندگینامه‌اش بود او زمانی که به همراه همسرش در شانگ‌های حضور داشت توسط چینی‌ها آموزش داده شد و بعد به سوئیس و انگلستان رفت و فعالیت‌های جاسوسی خود را ادامه داد.
آلدریچ ایمز موفقترین جاسوس شوروی
تحلیلگر سازمان سیا و افسر ضد اطلاعات در بخش شوروی بود او احتمال موفقترین مأمور دوگانه اتحاد جماهیر شوروی در جنگ سرد بود در سال ۱۹۸۵ آلدریچ که حالا یک افسر ارشد سازمان سیا بود همسرش جدا شد و به خاطر این طلاق شدیدا بدهکار شده بود. به طوری که در آن سال‌ها دست به سرقت بانک هم زد اما سرقت بانک مشکلات او را حل نکرده و به این ترتیب او تصمیم گرفت اسناد ۱۰۰ مامور سیا و تعداد زیادی از پروژه‌های سازمان جاسوسی آمریکا را به روس‌ها بفروشد آلدریچ از طریق فروش این اسناد ۲ میلیون و هفت صد هزار دلار آمریکا درآمد کسب کرد مبلغی که بسیار بیشتر از حقوق سالانه ماموران سیا بود، حداقل ۱۰ مأمور سیا در اتحاد جماهیر شوروی در نتیجه جاسوسی ایمز اعدام شدند. او همچنین در پرونده‌ی ویتالی یورچنکو حاضر بوده است. برای آشنایی بیشتر با پرونده یورچنکو می توانید به مورد عجیب ویتالی یورچنکو مراجعه کنید.
حلقه کمبریج خطرناکترین حلقه جاسوسی جهان
یکی از خطرناکترین حلقه‌های جاسوسی در دوران جنگ سرد، در دهه ۱۹۳۰ در دانشگاه کمبریج بنیان گذاشته شد، جایی که گروهی از جوانان ناراضی طبقه بالا به دست ماموران شوروی استخدام شدند. این چهار نفر کای برگس، کیم فیلبی، دونالد مکلین و آنتونی بلانت بودند و احتمالا نفر پنجمی هم با نام جان کیران کراس عضو این حلقه جاسوسی بوده است. این افراد برای چند دهه در موقعیت های مختلف قدرت در MI5 و MI6 و همچنین به عنوان سفیر کار کردند و هر یک، از موقعیت خود برای ارسال اطلاعات حساس به شوروی استفاده کردند. هنگامی که حلقه در دهه ۱۹۵۰ باز شد، اسرار دولتی بیشماری فاش شده بود.
ام. باتر فلای، خواننده اپرای جاسوس
یکی از غیرمعمول‌ترین موارد در تاریخ جاسوسی خواننده اپرای چینی شی پی پو بود. شی در سال ۱۹۶۴ در پکن با برنارد بورسیکو کارمند سفارت فرانسه ملاقات کرد. او در آن زمان به خانواده‌های دیپلمات‌ها زبان چینی آموزش می‌داد شی، بورسیکو را متقاعد کرد که او در واقع یک زن با لباس مبدل مرد است و این دو رابطه‌ای را آغاز کردند که به مدت ۲ سال ادامه داشت و در این مدت شی نیز به بورسیکو گفت که باردار شده و صاحب یک پسر شده است.
بورسیکو قبل از بازگشت به فرانسه در اوایل دهه ۱۹۸۰، بیش از ۱۵۰ سند سفارت فرانسه را از طریق شی به سرویس مخفی چین تحول داد. شیو و «پسرش» که او از یک پزشک در چین خریداری کرده بود، به بورسیکو در پاریس پیوستند جایی که شی با اجراهای خود حتی در تلوزیون ظاهر شد، در جامعه فرانسه مورد استقبال قرار گرفت. این دو در سال ۱۹۸۳ دستگیر و به جاسوسی متهم شدند هر یک از آن‌ها به شش سال زندان محکوم شدند. اما از آن جا که اسناد و مدارک دارای حداقل اهمیت سیاسی بودند پس از 11 ماه هر دو مورد عفو و آزادی قرار گرفتند. فیلم M. Butterfly محصول ۱۹۹۳ بر اساس همین داستان ساخته شده است.
اولگ گوردیفسکی، عالیترین افسر KGB و جاسوس انگلیس
گوردیفسکی در دهه ۸۰ میلادی مسئول KGB در لندن بود و در این مدت با سرویس مخفی انگلیس در تماس بود. او پس از بهار پراگ، از سیاست اتحاد جماهیر شوروی سر خورده شده بود، به همین خاطر فعالیت خود را با سرویس اطلاعاتی غرب آغاز نمود. گوردیفسکی یکی از عالیترین افسران کا گ ب بود که برای سرویس اطلاعات غرب کار می‌کرد. پس از آن که به خاطر نتیجه اطلاعاتی که آلدریچ ایمز به KGB داد به او مشکوک شدن، وی به مسکو فراخوانده شد و مورد بازجویی قرار گرفت و با کمک انگلیسی‌ها فرار کرد. او نیز مانند ریلی توسط مقامات روسی به صورت غیابی به اعدام محکوم شد.
ویرجینیا هال تحت تعقیب‌ترین فرد گشتاپو
یک جاسوس آمریکایی که برای اداره عملیات ویژه بریتانیا در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن برای اداره خدمات راهبردی و بخش فعالیت‌های ویژه فعالیت می‌کرد و اولین زن و اولین غیرنظامی بود که به خاطر خدمات او در طول جنگ جهانی دوم توانست نشان صلیب خدمات برجسته را دریافت کند. آلمانی‌ها و کلاوس باربی به هال لقب آرتمیس را داده بودند. او در لیست «تحت تعقیب ترین افراد» گشتاپو به عنوان «خانم لنگان» حضور داشت. در سال ۱۹۳۲ به پای خود شلیک کرد و باعث شد پایش قطع شود و یک عضو مصنوعی جایگزین شود که در آن اسناد زیادی را مخفی کرده بود.
ملیتا نوروود، ۳۷ سال جاسوسی برای شوروی
کمونیست بریتانیایی، کارمند دولت و منبع اطلاعاتی کا گ ب بود او دستیار مدیر یکی از مراکز تحقیقاتی اتمی بریتانیا بود و اسرار بمب اتم را به مدت ۳۷ سال به آرامی به روسیه منتقل کرد سرانجام در سال ۱۹۹۹ شناسایی شد.
علیرغم ارزش استراتژیک بالای اطلاعاتی که به اتحاد جماهیر شوروی ارسال کرده بود، او با قبول پیشنهاد بازنشستگی اتحاد جماهیر شوروی از پذیرفتن هر گونه پاداش عالی برای کار خود سر باز زد، او معتقد بود که کارهای او از هر گونه درگیری بین شوروی، بریتانیا، ایالات متحده و آلمان جلوگیری می‌کند. او مهمترین مأمور زن بریتانیایی در تاریخ KGB و همچنین فردی با طولانی ترین دوران خدمت جاسوسی برای شوروی در بریتانیا توصیف می‌کند.
برادران روزنبرگ وحشتناکترین زوج جاسوسی تاریخ
پس از افشای فعالیت‌های جاسوسی کلاوس فوکس در بریتانیا در سال ۱۹۵۰، توجه‌ها به طرف همفکران وی معطوف شد. این مسیر در نهایت منجر به دستگیری جولیوس و آتل روزنبرگ آمریکایی‌های شد که اطلاعات دقیقی در مورد ساخت بمب اتمی به اتحاد جماهیر شوروی داده بودند. برادر آتل، که ماشین‌ساز پروژه منهتن بود، اطلاعاتی را در اختیار روزنبرگ‌ها قرار داد. اما بعدا با دولت همکاری کرد و به عنوان شاهد اصلی دادگاه در محاکمه جاسوسی آن‌ها خدمت کرد.
پس از صدور حکم اعدام اعتراض گسترده ای مبنی بر بخشش وجود داشت و برای دهه‌ها پس از اعدام بحث مهمی در مورد گناه آن‌ها مطرح شد. این مناقشه در اوایل دهه ۱۹۹۰ پس از سقوط کمونیسم در اتحاد جماهیر شوروی و انتشار اطلاعات اطلاعاتی شوروی که دخالت روزنبرگ در جاسوسی را تایید می‌کرد تا حد زیادی حل شد.
اشرف مروان داماد جاسوس
مروان تاجر و میلیاردر مصری و همسر یکی از دخترهای جمال عبدالناصر است. او همیشه روابط گرمی با روسای جمهور مصر داشته است اما در سال ۲۰۰۲ مشخص شد که او در سال ۱۹۷۳ و در خلل جنگ یوم کیپور برای موساد جاسوسی کرده است. مروان ژوئن ۲۰۰۷ از بالکن خانه گران قیمت خود در لندن سقوط و به صورت مرموز فوت کرد. فیلم فرشته محصول سال ۲۰۱۸ بر اساس داستان زندگی و جاسوسی مروان برای اسرائیلی‌ها ساخته شده است.
شهرام امیری معروفترین جاسوس اخیر در ایران
پژوهشگر و متخصص رادیوایزوتوپ‌های پزشکی در دانشگاه صنعتی مالک اشتر بود. او در سفر حج عمره به عربستان در خرداد ۱۳۸۸ ناپدید شد و حدود ۱۳ ماه بعد پس از آن که چندین ویدیو با سخنان متناقض از او منتشر شد، در تیر۱۳۸۹ به دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا مراجعت کرد و دو روز بعد به ایران بازگشت و مورد استقبال قرار گرفت.
او مدعی شده بود در سفر حج او را ربوند و به آمریکا منتقل کرده‌اند و سپس او موفق شده تا فرار کرده و خود را به دفتر حافظ منافع ایران برساند. امیری مدتی پس از ورود به ایران دستگیر می شود و مشخص می شود که او اطلاعات برنامه هسته ای ایران را به کشورها غربی فروخته است به همین دلیل به زندان و تبعید محکوم می شود. با این حال بعد از مدتی او به خاطر تلاش برای تبادل اطلاعات در زندان به اعدام محکوم می شود. امیری یکی از معروفترین جاسوس‌های سال‌ها اخیر در ایران بعد از مورد مسعود کشمیری و رضا کلاهی در دهه ۶۰ است.
