تاریخچه قوانین راهنمایی و رانندگی جهان و ایران
قوانین و قواعد عبور مرور از کجا آمده‌اند؟ و چطور به ایران رسید؟
این روزها برای سوار شدن هر وسیله نقلیه‌ای قوانین و قواعد خاصی رو باید رعایت کرد. حتی پیاده‌روی هم تابع قوانین و قواعد راهنمایی و رانندگی می‌شود. کلیت این قوانین در همه کشورها باهم مشابه هست. چه عابران پیاده و چه وسایل نقلیه باید حقوق یکدیگر رو رعایت کنند، اما تاریخچه قوانین راهنمایی و رانندگی چیست؟ از چه زمانی قوانین عبور و مرور وضع شدند؟
شاید به نظر برسد که قوانین راهنمایی و رانندگی و علایم عبور و مرور چیزهایی جدیدی مربوط به زمان ما هستند، اما قدمت قوانین عبور و مرور به چند هزار سال پیش برمی‌گردد. قدمت چیزی مثل خطوط عابر پیاده حداقل به ۲۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
در خرابه‌های شهر پمپئی در ایتالیا، قمست‌هایی در خیابان‌های سنگفرش شده با یک ردیف سنگ در عرض خیابان وجود دارد که محل عبور عابران از عرض خیابان بوده. این سنگ‌ها برای زمانی بوده که خیابان‌ها به هر دلیلی آب می‌گرفتند. فاصله بین سنگ‌ها هم راه را برای عبور گاری‌ها باز می‌کرده.
از زمانی که عابران به دو دسته سواره و پیاده تقسیم شدند کم کم قوانین برای عبور و مرور وضع شد. هرچند که افراد سواره معمولا از اشراف، حاکمان یا مامورین بودند و همیشه حق عبور و مرور با آن‌ها بود. اما زمانی که استفاده از وسایل حمل و نقل عمومیت بیشتری پیدا کرد، خطرات ناشی از استفاه کنترل نشده از این وسایل نیز بیشتر شد.
حالا خودروهایی وارد زندگی ما شده بودند که می‌توانستند با سرعت بسیار بالا حرکت کنند. از آنجا که قوانین رفت آمد و کنترل تقاطع‌ها برای خطوط آهن سال‌ها بود که وضع شده بود و این خطوط بر همین اساس کار می‌کردند، یک مهندس راه‌آهن برای اولین بار در ۱۸۶۸ میلادی چراغ راهنمایی را ساخت تا در سر یک تقاطع در لندن نصب شود.
هر چند که این چراغ راهنمایی چراغی نداشت ولی جد همه چراغ‌های راهنمایی امروزی محسوب می‌شود. خطوط عابرپیاده، چراغ‌های راهنمایی و ابزارهای مرتبط آن‌ها بسیار پیشرفت کرده‌اند. در بسیاری از تقاطع‌ها این علایم و قوانین به صورت هوشمند کنترل می‌شوند. یعنی بر اساس تعداد عابرپیاده یا خودروهای در هر سمت خیابان زمان حق تقدم هر کدام از طرفین تعیین می‌شود.
به خاطر خطراتی که وسایل نقلیه جدید ممکن بود به وجود بیاورند، هر کسی که می‌خواست از این وسایل استفاده کند باید یک گواهینامه دریافت می‌کرد. اولین گواهینامه رانندگی را کارل بنز مخترع خودروهای مدرن و موسس شرکت مرسدس بنز، در سال ۱۸۸۸ دریافت کرد. او برای اولین خودروی خود از دولت محلی یک اجازه نامه دریافت کرد.
بعدها در سال های اولیه قرن بیستم میلادی کشورهای مختلف رانندگان را به داشتن گواهینامه ملزم کردند. در ایران هم همزمان با ورود خودرو در زمان قاجار به کشور، قوانین راهنمایی و رانندگی هم به وسیله مستشاران خارجی در ایران تدوین و اجرا شد.
مسیو کلین، اولین افسری بود که پای اوراق رانندگی را در دوره قاجار امضا می‌کرد. یکی از قوانین رانندگی در زمان قاجار مربوط به رانندگی با سرعت مطمئنه بود، البته یک شرط ویژه هم وجود داشت، رانندگان باید در هنگام عبور از کنار حیواناتی از قبیل اسب و قاطر سرعت خود را کم می‌کردند تا موجب ترس و رم کردن حیوان نشوند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
اولین‌های قوانین راهنمایی و رانندگی در ایران
- اولین افسر آزمایش رانندگی فردی به نام کسیو کلین بود که نام و امضای او در پای اوراق رانندگان زمان قاجار وجود دارد.
- اولین چراغ های راهنمایی و رانندگی در سال‌های دهه ۳۰ در تقاطع های سپه(امام خمینی)، ولیعصر، پل امیربهادر،باغ ملی دروازه شمیران، گمرک و امیریه نصب گردید.
- اولین راننده زن در ایران شخصی به نام هلن شهبنده بود که در سال ۱۳۱۹ موفق به اخذ گواهینامه گردید.
- اولین کسی که در ایران قربانی تصادف اتومبیل شد مرحوم درویش خان نوازنده و استاد تار بودند که در سال ۱۳۰۵ فوت کردند.
گاهشمار علائم راهنمایی و رانندگی
312 سال قبل از میلاد، اختراع جاده
رومیان که خالق اولین جاده‌ها بودند ستون‌هایی سنگی را که حاوی راهنمای جاده‌ها بودند در فواصل مشخصی نصب کردند. در دوران قرون وسطی نیز سیستم جادهای روم هنوز استفاده می‌شده است.
476 میلادی تا قرن 14، دوران خطرناک جاده‌ها
در طول این زمان انواع علائم راهنمایی در چهارراه ها قرار داده می شد تا مردم را به سمت شهرهای مختلف هدایت کند. با این حال وقتی امپراتوری روم سقوط کرد جاده‌ها دیگر محافظت نمی شدند و حمل و نقل دشوار بود. بعد از اختراع دوچرخه و اتومبیل راه‌ها بهبود یافتند و نیاز به علائم جادهای بیشتر شد.
1686 میلادی، اولین قانون تنظیم ترافیک
اولین قانون تنظیم ترافیک توسط پیتر دوم پادشاه پرتغال ایجاد شد. این قانون شامل علائمی که نشان دهنده اولویت عبور و مرور در باریک‌ترین خیابان‌های لیسبون می‌شد.
1870 میلادی، ساخت اولین علائم راهنمایی و رانندگی
اولین علائم راهنمایی و رانندگی مدرن برای دوچرخه سواران طراحی شد. دوچرخه سواران سوار بر ماشین های سریع و بی صدای خود به گشت و گذار در جاده های ناشناخته می پرداختند و به همین دلیل کنترل آن‌ها سخت بود. به همین دلیل تابلوهایی در جاده ها نصب شد که خطرهای احتمالی را به آن‌ها تذکر می‌داد.
1895 میلادی، اولین قانون برای جاده‌های ماشین‌رو
یکی از اولین نشانه گذاری مدرن برای جاده‌های ماشین‌رو توسط باشگاه تورینگ ایتالیا ابداع شد.
1900 میلادی، شروع کنگره پاریس برای استاندارسازی علائم جادهای
یک کنگره از اتحادیه بین المللی گردشگری در پاریس پیشنهادهایی برای استاندارسازی علائم جادهای ارائه داد.
1903 میلادی، اولین نتیجه مثبت کنگره پاریس
دولت انگلیس چهار تابلوی ملی را بر اساس شکل معرفی الگوهای اصلی علائم راهنمایی و رانندگی در کنگره پاریس تنظیم کرد.
1908 میلادی تصویب الگوهای اصلی علائم راهنمایی و رانندگی
الگوهای اصلی علائم راهنمایی و رانندگی در کنگره پاریس تنظیم شد.
1909 میلادی تصویب چهار علامت اصلی راهنمایی و رانندگی
9 کشور در اروپا روی چهارعلامت دست انداز، پیچ، تقاطع و عبور از ریل راه آهن توافق کردند.
1920 میلادی خط کشی عابرپیاده
رنگ سفید در معابر بریتانیا به صورت عمده استفاده شد و خط سفید که اتومبیل ها باید پشت آن بایستند به رسمیت شناخته شد.
1926 میلادی تا 1949 میلادی جهانی شدن علائم راهنمایی رانندگی
کار فشرده روی علائم راهنمایی رانندگی بین المللی سرانجام به توسعه سیستم علائم راه در اروپا منجر شد. همچنین انگلیس و ایالت متحده سیستم علائم جادهای خود را ایجاد کردند که توسط بسیاری از کشورهای تحت نفوذشان پذیرفته شد.
گاهشمار راهنمایی و رانندگی در ایران
1283 شمسی
اولین اتومبیل که متعلق به مظفرالدین شاه بود وارد ایران شد.
1292 شمسی
یک فردسوئدی به ایران دعوت شد و نظمیه یا شهربانی را پایه گذاری کردند و شعبه‌ای به نام عبور و مرور نیز در آن تاسیس شد.
1300 شمسی
شعبه ای از اداره پلیس به نام آلات ناقله در خیابان باب همایون تاسیس گردید و ۱۰ مامور از بین پاسبان‌ها وظیفه کنترل عبور و مرور اتومبیل ها را بر عهده گرفتند.
1308 شمسی
دولت تصمیم به برچیدن واگن اسبی کرد و برای اولین بار به فکر ایجاد یک سرویس حمل ونقل شهری افتاد.
1320 شمسی
در تهران تعداد اتومبیل‌هاو موتورسیکلت‌ها به تعداد ۷۰۰ دستگاه رسید.
1347 شمسی
پلیس راه ژاندارمری در تهران تاسیس شد.
1353 شمسی
امور راهنمایی و رانندگی تهران به شهرداری واگذار گردید.
1370 شمسی
پلیس راه و ژاندارمری با یکدیگر ادغام شدند وسپس معاونت راهنمایی و رانندگی و حمل و نقل ناجا شکل گرفت.
